چرا اسد رفت؟ مطلبی از سایت فرهیختگان

سید مهدی طالبی پژوهشگر حوزه بین‌الملل

صبح روز گذشته (یکشنبه 18 آذر، 8 دسامبر) با خروج بشار اسد، حاکم سوریه از دمشق پایتخت این کشور و تسلط مخالفان بر آن، نظام سیاسی این کشور از بین رفت.  جبهه التحریر به‌عنوان عامل نظامی سرنگونی اسد، از نظر جامعه بین‌المللی یک گروه تروریستی است؛ همان‌گونه که طالبان در زمان دستیابی به قدرت در افغانستان بود و است. به نظر می‌رسد وضعیتی شبیه سقوط کابل در 24 مرداد 1400 (15 اوت 2021) رخ داده است؛ حرکت سریع مخالفان دولت مرکزی به سمت شهرهای مهم و سپس پایتخت و درنهایت خروج رأس نظام سیاسی از کشور و تحویل قدرت طی معامله‌ای پنهان و نانوشته. آنچه در تابستان 1400 کابل رخ داد، در پاییز 1403 با شابلون در دمشق کشیده شد. درباره وقایع سوریه نکاتی وجود دارد که در ادامه به آنها پرداخته شده است. 

با تصرف دمشق توسط تروریست‌ها، شاید نظام سوریه سقوط کند اما با نظامی دیگر جایگزین نخواهد شد. به اعتقاد کارشناسان، سوریه به وضعیت لیبی دچار شده و هر منطقه تحت کنترل یک گروه، قبیله یا قوم قرار خواهد گرفت.

1- معامله سران سوریه

عقب‌نشینی‌های پی‌درپی ارتش، برجای گذاشتن ادوات و صرفا تخلیه نیروی انسانی و رسمیت بخشی به نخست‌وزیر دولت اسد از سوی تروریست‌ها نشانه‌هایی از هماهنگی و معاملات پشت‌پرده سنگین هستند. اگر آن‌گونه که ادعا می‌شود، اسد و نظام سوریه غافلگیر شدند، چرا پس از هوشیاری مقاومت نکردند؟

-2 چرا اسد مقاومت نکرد؟ او چقدر تهدید ترور و حمله نظامی را جدی گرفت؟

 سوال مهمی وجود دارد؛ چرا نظام سوریه و شخص اسد در این نوبت برخلاف گذشته مقاومت نکردند؟ به نظر می‌رسد یکی از دلایلی که اسد جانش را برداشت و رفت، علاوه ‌بر معاملات، هراس او از مرگ و همچنین قطعی بودن فروپاشی نظامش بوده است. اسد می‌دانست هم کشته می‌شود و هم کشورش مورد حمله همه‌جانبه قرار خواهد گرفت. گفته می‌شود رژیم ‌صهیونیستی در قالب یک طرح بزرگ غربی، اسد را به ترور تهدید کرده بود. اسد در شرایط کنونی منطقه این تهدید را احتمالا بسیار زیاد جدی گرفت. دلیل آن نیز اقدامات رعب‌آور رژیم بود. سردار محمدرضا زاهدی، فرمانده سپاه لبنان در 13 فروردین 1403 در حمله به بخش کنسولی سفارت ایران در دمشق به شهادت رسید. در پی آن ایران عملیات وعده صادق-1 را اجرا کرد اما بار دیگر سردار عباس نیلفروشان، فرمانده بعدی این سپاه نیز 6 مهر 1403 در بمباران بیروت ترور شد. ترور تمام فرماندهان یگان رضوان در جلسه این یگان و همچنین سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله نیز برگ دیگری از اقدامات رعب‌انگیز بودند. درنتیجه ترور دبیرکل مقاومت لبنان و فرمانده سپاه لبنان، نیروهای مسلح ایران عملیات وعده صادق-2 را در انتقام از خون این دو فرمانده و همچنین اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در روز 10 مهر (1 اکتبر) اجرایی کردند. با این وجود روز 12 مهر (3 اکتبر) سیدهاشم صفی‌الدین به همراه جمعی از فرماندهان عالیرتبه حزب‌الله ترور شدند. گفته می‌شود در وقایع آن روز تلاش شد فرماندهان ایرانی نیز ترور شوند. این وقایع برای اسد روشن ساخت اگر تصمیمی برای ترور وی گرفته شود، اجرایی شده و حمله نظامی بزرگی نیز در پی آن رخ خواهد داد. محاسبات اسد بر این مبنا بوده که علاوه‌بر کشته شدن وی، نظام بر اثر فشار مخالفان و حمله خارجی ساقط شده و جنگ به بهانه‌ای برای تخریب بیش از پیش کشورش تبدیل خواهد شد. می‌توان این محاسبات را رد کرد، اما او و همفکرانش احتمالا بر این مبنا تصمیم گرفته‌اند.

اسپوتنیک فارسی: رئیس جمهور روسیه، تصمیم اعطای پناهندگی به اسد و خانواده اش را اتخاذ کرده است. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اعلام کرد که تصمیم اعطای پناهندگی به اسد و خانواده اش از سوی پوتین اتخاذ شده است. العبده، نماینده مخالفان مسلح سوریه در گفتگو با رسانه های روسیه گفت: مخالفان سوریه به روابط خوب با روسیه نیاز دارند، روسیه یک "بازیگر مهم" است. آنها در مورد ایران نیز چنین چیزی را گفته اند!

سایت یورونیوز فارسی:

وزیر دفتر بریتانیا: شاید در وضعیت هیات التحریرالشام به عنوان یک سازمان ممنوعه «تجدیدنظر» کنیم!

یک مقام ایرانی: در تماس مستقیم با گروه‌هایی هستیم که اکنون رهبری سوریه را در اختیار دارند! 

سایت ایران: وزارت خارجه روسیه هم اعلام کرد بشار اسد پس از مذاکره با برخی از شرکت‌کنندگان در درگیری سوریه، از قدرت کناره‌گیری کرده و سوریه را ترک کرده است.

روز یکشنبه ۸ دسامبر، یک منبع در کرملین به نووستی گفت که اسد و اعضای خانواده‌اش به مسکو رسیده‌اند و روسیه به دلایل بشردوستانه به آنها پناهندگی داده است.

این منبع همچنین خاطرنشان کرد که مقامات روسیه با نمایندگان مخالفان مسلح سوری که رهبران آنها امنیت پایگاه‌های نظامی و نهادهای دیپلماتیک روسیه در سوریه را تضمین کرده‌اند، در تماس بودند.